Niebo w tym tygodniu

Wieczorem we wtorek 13 listopada będziemi obserwować na Ziemi kolejne zaćmienie Słońca. Niestety, zaćmienie nie będzie widoczne z terenu Polski. Dlatego GLORIA zaprasza Państwa so Australii, skąd na stronie http://live.gloria-project.eu będziemy transmitować dla Państwa zaćmienie Słońca "na żywo" w internecie z trzech różnych miejsc w pobliżu miejscowości Cairns we wschodniej Australii.

W czasie transmisji można będzie rejestrować na bieżąco pomiary ze stacji meteorologicznej, które posłużą następnie do zbadania zjawiska bezwładności cieplnej ziemskiej atmosfery.

Bezpośrednia transmisja rozpocznie się o 21:30 czasu polskiego i potrwa 15 minut. W tym czasie obejrzymy zjawisko całkowitego zaćmienia. Oprócz tego, począwszy od 20:45 na tej samej stronie publikowane będą zdjęcia zaćmienia, wykonywane co 5 minut.

Przez większą część nocy można obserwować Jowisza, który wschodzi już około godziny 16:30. Planeta świeci obecnie z jasnością -2,8 wielkości gwiazdowej i powoli zbliża się do Aldebarana. W niedzielę 18 listopada odległość między tymi ciałami niebiańskimi będzie wynosić mniej niż 6°. Tarcza Jowisza jest już bardzo duża i ma średnicę 48", dlatego pasy równikowe planety są widoczne już przez niewielkie instrumenty optyczne. Łatwo też obserwować cztery największe i najjaśniejsze księżyce

Jowisza. Szczegóły dotyczące zjawisk zachodzących z ich udziałem pokazuje poniższa lista:

• 12 listopada, godz. 2:16 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 12 listopada, godz. 3:24 - wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 12 listopada, godz. 4:48 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 12 listopada, godz. 5:50 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 12 listopada, godz. 17:10 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 13 listopada, godz. 20:26 - wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 13 listopada, godz. 23:54 - wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 14 listopada, godz. 17:34 - wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza (cień księżyca już od dwóch godzin na tarczy),
• 14 listopada, godz. 17:42 - zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 14 listopada, godz. 19:28 - zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
• 15 listopada, godz. 6:04 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 15 listopada, godz. 6:34 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 15 listopada, godz. 16:32 - wejście Europy na tarczę Jowisza (cień księżyca już jest na tarczy od 56 minut),
• 15 listopada, godz. 18:06 - zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 15 listopada, godz. 18:58 - zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 16 listopada, godz. 3:26 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 16 listopada, godz. 6:02 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 17 listopada, godz. 0:34 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 17 listopada, godz. 0:58 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 17 listopada, godz. 2:44 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 17 listopada, godz. 3:08 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 17 listopada, godz. 21:54 - wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 18 listopada, godz. 0:28 - wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 18 listopada, godz. 5:26 - wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
• 18 listopada, godz. 19:02 - wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 18 listopada, godz. 19:24 - wejście Io na tarczę Jowisza,
• 18 listopada, godz. 21:12 - zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 18 listopada, godz. 21:34 - zejście Io z tarczy Jowisza,
• 19 listopada, godz. 4:54 - wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 19 listopada, godz. 5:38 - wejście Europy na tarczę Jowisza.

Mapka pokazuje położenie Jowisza widoczne ze środkowej Polski. W innych rejonach kraju podany na mapkach czas może się różnić nawet ponad 20 minut.

Bardzo widowiskowym akcentem tego tygodnia będą meteory z corocznego roju Leonidów. Meteory te mają maksimum swojej aktywności w okolicach 17 - 18 listopada, ale liczba meteorów zmienia się z roku na rok. Tak będzie i tym razem. W tym roku niestety maksimum aktywności spodziewane jest 17 listopada o godzinie 10:30 naszego czasu, zatem w ciągu dnia, kiedy meteorów obserwować się nie da (poza obserwacjami radiowymi). Spodziewana aktywność ma wynosić 25 meteorów na godzinę. Dlatego na obserwacje roju warto przeznaczyć noc z piątku na sobotę, ale nie tylko.

Leonidy to meteory bardzo szybkie: ich prędkość zderzenia z naszą atmosferą wynosi 71 km/s i dlatego meteory tego roju są bardzo jasne, często zostawiają smugi dymu, a nierzadko pojawiają się bolidy. Dlatego warto obserwować te meteory, zwłaszcza że tym razem Księżyc będzie w okolicach I kwadry i nie będzie przeszkadzał w obserwacjach.
Mapka pokazuje położenie radiantu Leonidów widoczne ze środkowej Polski. Dla innych obszarów kraju podany na mapkach czas może się różnić nawet ponad 20 minut.

W weekend Księżyc powróci na wieczorne niebo. W piątek 16 listopada, Srebrny Glob w fazie 11% pojawi się nisko nad południowo-zachodnim widnokręgiem. Tego wieczoru Księżyc schowa się za horyzont półtora godziny po Słońcu, a o godzinie podanej na mapce (godzinę po zmierzchu) znajdował się będzie na wysokości około 10°. Niecałe 5° pod Księżycem będzie świecił Mars, którego jasność obserwowana wynosi obecnie +1,2 magnitudo. Nie jest więc to łatwy obiekt do namierzenia na tle zorzy wieczornej.

Ten wieczór będzie pierwszym z wieczorów tego tygodnia atrakcyjnym dla obserwatorów zakryc gwiazd przez Księżyc. W piątek 16 listopada Księżyc zakryje aż dwie dość jasne gwiazdy, w odstępie około 50 minut. Będą to gwiazdy μ oraz 15 Sgr. Pierwsza z nich świeci z jasnością obserwowaną +3,8 magnitudo, druga - z jasnością +5,3 magnitudo. Atrakcyjniejsze do obserwacji będą zakrycia obu gwiazd, ponieważ zajdą przy ciemnym brzegu Srebrnego Globu. Ale nie tylko dlatego: odkrycie gwiazdy μ Sgr będzie widoczne tylko w południowo-zachodniej połowie naszego kraju, natomiast w przypadku gwiazdy 15 Sgr obserwatorzy z północno-wschodniej część Polski nie zobaczą nawet zakrycia. Natomiast odkrycie nie będzie widoczne już z całości naszego kraju. Szczegóły w poniższej tabeli:

Zakrycie gwiazd μ i 15 Sgr przez Księżyc 16 listopada 2012 r.
Miasto	μ Sgr (3,8 mag)				15 Sgr (5,3 mag)
	Zakrycie	Wysokość [°]	Odkrycie	Wysokość [°]	Zakrycie	Wysokość [°]
Gdańsk	17:21	4,8	18:22	-2,0	18:17	-0,9
Kraków	17:28	6,6	18:26	-0,7	18:17	0,5
Krosno	17:29	6,2	18:26	-1,0	18:18	0,0
Łódź	17:25	5,9	18:25	-1,3	18:17	-0,2
Poznań	17:22	6,8	18:23	-0,1	18:17	0,6
Suwałki	17:25	2,8	18:24	-4,2	18:17	-3,3
Szczecin	17:19	7,2	18:22	0,5	18:17	1,1
Warszawa	17:26	4,8	18:25	-2,3	18:17	-0,9
Wrocław	17:24	7,5	18:24	0,5	18:17	1,4
Żywiec	17:28	7,6	18:26	-0,1	18:17	1,6

Dobę później faza Księżyca urośnie do 19% i będzie można go obserwować prawie półtora godziny dłużej niż w piątek. Tym razem Księżyc również zakryje dość jasną gwiazdę Strzelca (tym razem tylko jedną): 43 Sagitarii, która świeci z jasnością +4,9 magnitudo. Te zjawisko będzie widoczne nieco lepiej: oba ciała niebiańskie będą znajdowały się troszeczkę wyżej nad widnokręgiem, a zakrycie zajdzie na ciemnym niebie. Niestety na Suwalszczyźnie znowu nie da się obserwować odkrycia. Szczegóły tego zjawiska pokazuje poniższa tabela:

Zakrycie gwiazdy 43 Sgr przez Księżyc 17 listopada 2012 r.
Miasto	Zakrycie	Wysokość Księżyca [°]	Odkrycie	wysokość Księżyca [°]
Gdańsk	18:25	6,3	19:11	1,2
Kraków	18:37	7,3	19:09	3,3
Krosno	18:38	6,9	19:08	3,1
Łódź	18:31	7,1	19:10	2,4
Poznań	18:27	8,2	19:10	3,3
Suwałki	18:30	4,2	19:11	-0,9
Szczecin	18:22	8,9	19:11	3,6
Warszawa	18:32	5,9	19:10	1,3
Wrocław	18:30	8,7	19:11	4,0
Żywiec	18:37	7,9	19:09	3,9

W niedzielę 18 listopada Księżyc zbliży się do dwóch jasnych gwiazd Koziorożca: Dabih (jasność obserwowana +3 magnitudo) oraz Algedi (jasność +3,5 magnitudo). Jego faza zwiększy się do 30% i ponownie dojdzie do zakrycia pierwszej z wymienionych gwiazd, jednak podczas tego zjawiska Księżyc wraz z gwiazdą będą niestety pod horyzontem. W Polsce będzie można obserwować powolne zmniejszanie się dystansu między tymi ciałami niebiańskimi, który o godzinie podanej na mapce będzie wynosił niewiele ponad półtora stopnia.