Zaćmienie księżyca 2014

Dnia 15 kwietnia 2014 roku Księżyc wejdzie w cień Ziemi. Będzie to pierwsze z czterech kolejnych zaćmień występujących po sobie w półrocznych odstępach. Ostatni taki cykl zaćmień (tetrada zaćmień) miała miejsce dekadę temu, następna będzie miała miejsce dopiero w roku 2032. Zaćmienie będzie najlepiej widoczne z Ameryki Północnej oraz większej części Ameryki Południowej. Zespół astronomów projektu GLORIA będzie uczestniczyć w tym spektaklu astronomicznym w Świętej Dolinie Inków, w peruwiańskim mieście Cusco. Dla większości Europy faza całkowita będzie niewidoczna. Wyjątkiem są tutaj wysunięte daleko na zachód Wyspy Kanaryjskie. Tam, na stoku wulkanu Teide o wysokości 3718 m n.p.m. faza całkowita nastąpi tuż przed wschodem Słońca, stąd też cień góry będzie skierowany w stronę chylącego się ku zachodowi Księżyca. W dniu 15 kwietnia relacja tego niezwykłego zjawiska astronomicznego zostanie przeprowadzona przez astronomów projektu GLORIA zarówno z Cusco jak i z obserwatorium Teide.

Zjawisko zaćmienia księżyca

Strefa cienia (umbra) i półcienia (penumbra). W części środkowej cienia światło słoneczne nie dochodzi bezpośrednio ze Słońca. Natomiast w rejonie cienia jedynie część światła słonecznego jest zablokowana.

Zaćmienie księżyca ma miejsce kiedy Księżyc wchodzi w cień rzucany przez Ziemię oświetlaną światłem słonecznym. Może to mieć miejsce kiedy to Słońce, Ziemia i Księżyc są ustawione są dokładnie, lub niemal dokładnie w jednej linii zaś Ziemia znajduje się pomiędzy Słońcem a Księżycem. Dlatego też zaćmienie księżyca może mieć miejsce tylko i wyłącznie podczas pełni księżyca. Zaćmienie księżyca widoczne w każdym miejscu na Ziemi, gdzie podczas zaćmienia Księżyc znajduje się ponad horyzontem. W odróżnieniu od zjawiska zaćmienia słońca, wyróżnione fazy zjawiska zaćmienia księżyca są takie same niezależnie od miejsca obserwacji.

Widoczność zaćmienia księżyca z dnia 15 kwietnia 2014 r. Źródło: NASA

Momenty kolejnych faz zaćmienia z 15 kwietnia 2014 (wtorek):

• początek fazy częściowej – U1:
  5:58 UT (0:58 czasu lokalnego Peru, 6:58 Wyspy Kanaryjskie, 7:58 czasu polskiego)
• początek fazy całkowitej – U2:
  7:06 UT (2:06 czasu lokalnego Peru, 8:06 Wyspy Kanaryjskie, 9:06 czasu polskiego)
• środek zaćmienia:
  7:45 UT (2:45 czasu lokalnego Peru, 8:45 Wyspy Kanaryjskie, 9:45 czasu polskiego)
• koniec fazy całkowitej – U3:
  8:24 UT (3:24 czasu lokalnego Peru, 9:24 Wyspy Kanaryjskie, 10:24 czasu polskiego)
• koniec fazy częściowej – U4:
  9:33 UT (4:33 czasu lokalnego Peru, 10:33 Wyspy Kanaryjskie, 11:33 czasu polskiego)

Wyprawa

Zespół astronomów projektu GLORIA będzie relacjonować na żywo zjawisko zaćmienia z miejsca dawnej cywilizacji Inków w Sacsayhuamán, w pobliżu miasta Cusco, Peru (zobacz mapę po prawej). W miejscu tym faza całkowitego zaćmienia będzie trwała 1 godzinę i 17 minut. Komentarz przebiegu zjawiska będzie udzielać szef wyprawy dr Miquel Serra-Ricart (astronom IAC, Wyspy Kanaryjskie) oraz dr Paul Cox (projekt SLOOH). Stowarzyszenie Shelios (shelios.org) odpowiada za zaplanowanie i logistykę wyprawy.

Relacja na żywo we wtorek 15 kwietnia 2014 r.

Całe zaćmienie trwa 3 godziny i 34 minuty, zaś faza całkowitego zaćmienia 1 godzina i 17 minut. Relacja na żywo, w trakcie dwóch połączeń, potrwa w sumie około 55 minut:

Relacja 1: o czasie 40 minut od 6:30 do 7:10 UT (8:30 do 9:10 czasu polskiego). Będziemy obserwować wschód Słońca na Tenryfie (cień wulkanu Teide) i początek fazy całkowitej zaćmienia w Peru.
Relacja 2: o czasie 15 minut od 8:20 do 8:35 UT (10:20 do 10:35 czasu polskiego)
będziemy obserwować ostatnie momenty zaćmienia całkowitego.

Uwaga 1: Czas lokalny w Cusco późni się o 5 godzin od czasu UT (7 godzin od czasu polskiego). W związku z tym w Peru będzie godzina 1:30 w nocy na początku pierwszej relacji.
Uwaga 2: UT – Czas Uniwersalny; Więcej tutaj (w j. angielskim).
Ponadto:
w godzinach 7:50-11:40 czasu polskiego (5:50 UT – 9:40 UT, 15 kwietnia) co minutę będą nadsyłane zdjęcia Księżyca przechodzącego kolejne fazy zaćmienia, od fazy częściowej do całkowitej.
Relację będzie można śledzić na stronie portalu GLORIA live.gloria-project.eu. Więcej informacji można znaleźć tutaj (w j. angielskim).

Materiały edukacyjne

Proponujemy skorzystanie z dwóch zestawów materiałów edukacyjnych, w których można wykorzystać zdjęcia wykonywane przez GLORIA w trakcie zaćmienia::
1. Pomiar rozmiaru cienia Ziemi.
2. Pomiar wysokości góry Teide na podstawie długości jej cienia (w j. angielskim)

Pierwszy z tych materiałów edukacyjnych dostępny jest tutaj.
Drugi z tych materiałów dostępny jest tutaj (w j. angielskim).
Jeśli jesteś zainteresowany kultura Inków polecamy przeczytanie tego artykułu (w j. angielskim).
Wysokiej rozdzielczości zdjęcia zaćmienia Księżyca na
Flickrze.
Filmiki przedstawiające zaćmienie księżyca oraz zmianę wyglądu cienia wulkanu Teide na stronie serwisu YouTube.

Źródło:  Gloria